Άρθρα

Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος στεγάζεται στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο, το οποίο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο, και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα φρικτά γεγονότα της ‘’Μαύρης Δευτέρας’’ στις 13-12-1943. Οι Γερμανοί συγκέντρωσαν στον προαύλιο χώρο τους κατοίκους των Καλαβρύτων και διαχώρισαν τους άνδρες 13 ετών και άνω από τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους. Οι μεν εκτελέστηκαν στο λόφο του ‘’Καππή’’, οι δε εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικό του σχολείου, το οποίο πυρπολήθηκε, αλλά κατάφεραν να γλυτώσουν. Το κτίριο του σχολείου ανακατασκευάστηκε το 1950 και σήμερα συγκεντρώνει πάσης φύσεως υλικό σχετικά με τα τραγικά γεγονότα, όπως επίσης, και προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων. Αυτό το σημείο ενδιαφέροντος είναι Ορεινό και Αστικό. Είναι προσβάσιμο όλο το χρόνο. Είναι προσβάσιμο μέσω δημόσιας συγκοινωνίας. Έχει κάποια χρέωση ή εισιτήριο. ΤΕ-ΚΥ: 09:00-16:00 

Σ' αυτό το συμβολικό κτήριο οι κάτοικοι της πόλης των Καλαβρύτων γνώρισαν και υπέστησαν τη βαναυσότητα της ναζιστικής θηριωδίας: υπήρξε ο κατά τρόπο παραπλανητικό χώρος της συγκέντρωσής τους, του απάνθρωπου διαχωρισμού των οικογενειών, του οδυνηρού αποχωρισμού, του φρικτού εγκλεισμού των γυναικόπαιδων και του βίαιου απεγκλωβισμού τους.

ΑΙΘΟΥΣΑ 1η - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Η ΠΑΛΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Κείνο τον παλιό καιρό η μικρή μας πολιτεία με την όμορφη πλατεία πού‘χε, γύρω, καφενεία και κουρεία και γραφεία και βρυσούλες με νερό, είχε κόσμο ένα σωρό! 

Υπαλλήλους και εμπόρους δικηγόρους και Ντοτόρους παπουτσήδες και μαστόρους μπαρμπεράκια λιμαδόρους κείνο τον καλό καιρό!

Και την κάθε Κυριακή, όλοι μας στην εκκλησία, μαθητές με τα σχολεία. Κι ύστερα στα καφενεία, έχει ο Χάμουζας πλατεία παίζ' η φιλαρμονική!

Κι όλοι πρόσμεναν θαρρώ πότε νάρθει το βραδάκι για να φθάσει το τραινάκι να οδηγεί το μηχανάκι ο Νίκαντρος με το γενάκι... Κι όλα κείνο τον καιρό!

Κι είχε και λογής χαρές: Του κουμπάρου τη γωνίτσα του Παχή την ταβερνίτσα και το σπάνιο μαγαζί «Λίγα απ' όλα» του Γαζή! Μα την βρήκαν συμφορές! Γ.Κουτσουρής

ΑΙΘΟΥΣΑ 2η - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΚΑΤΟΧΗ-«ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ»

«Όπως όλα τα μέρη, έτσι και τα Καλάβρυτα ζουν από το Μάιο του 1941 κάτω από το βραχνά του Άξονα, διατηρώντας υψηλό το φρόνημα και την πεποίθηση για την τελική νίκη.

Βρισκόμαστε στο 1943. Αλύπητα χτυπήματα από Ανατολή και Δύση έχουν φέρει σ’ εξαιρετικά δυσχερή θέση τον άξονα Ρώμης-Βερολίνου-Τόκιο. Ωστόσο, ολόκληρη η Ευρώπη υποφέρει από την εξαγριωμένη εξαιτίας των χτυπημάτων που δέχεται ναζιστική Γερμανία. Αυτή, εκτός από τα εκτεταμένα μέτωπα των πολεμικών επιχειρήσεων, έχει ν’ αντιμετωπίσει και τις εθνικές αντιστάσεις στις κατεχόμενες χώρες και καλείται να διατηρήσει μεγάλες εκτάσεις εχθρικών λαών.

Ο Αδόλφος Χίτλερ και οι συνεργάτες του θέτουν σ’ ενέργεια το «μυστικό τους όπλο», το έσχατο πλεονέκτημα: την οργανωμένη τρομοκρατία με την ανελέητη ανθρωποσφαγή, τη λεηλασία με την πυρπόληση και την εξαφάνιση όλων όσων συνδέονται με την ελευθερία.

Η εφαρμογή του σχεδίου ήταν σχολαστικά μελετημένη και οργανωμένη. Το πρώτο χτύπημα δεν έπρεπε να δοθεί τυχαία, ήταν ανάγκη να δοθεί στην «καρδιά». Έτσι, σ’ όλα τα κράτη χτυπήθηκαν πόλεις που υπήρξαν πρωτοπόροι στον αγώνα για την ελευθερία. Τέτοια πόλη υπήρξαν τα Καλάβρυτα, τα οποία πρωτοστάτησαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821…»

Π. Νικολαϊδης

ΑΙΘΟΥΣΑ 3η - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

«Στις 29 Νοέμβρη του’ 43, παραμονή του Αγίου Ανδρέα, πολιούχου του χωριού μου, του Σκεπαστού, μας βομβάρδισαν. Ήμουνα τότε δώδεκα χρονών και πήγαινα σχολείο. Όταν ήρθαν από πάνω μας τα γερμανικά αεροπλάνα, ο δάσκαλός μας, ο Λεωνίδας Παπαχαραλάμπους, μας πρόσταξε να βγούμε έξω.

Αρχίσανε και πέφτανε οι μπόμπες. Θυμάμαι που με κάλεσε κοντά του, σε μια γούβα που ‘χε πέσει για να καλυφθεί:

«Έλα, πέσε κοντά μου και μην κουνηθείς καθόλου», μου είπε. Υπάκουσα. Τότε έπεσε μια μπόμπα, πετάχτηκε μια πέτρα και με χτύπησε στο κεφάλι. Το αίμα ποτάμι… Πού να το σταματήσει…»

Διαμάντω Μπρατσάκη-Κοτσαρά

«Θυμάμαι πως μεταφέραμε τον πατέρα μου στο χωριό πάνω σε μια σκάλα. Άλλοι έκλαιγαν κι άλλοι μας κορόιδευαν και γελούσαν… Τον βάλαμε έξω στον κήπο αλλά κάποιος μας συμβούλεψε να τον φέρουμε μέσα στο σπίτι, μήπως μας λυπηθούν και δεν του βάλουν φωτιά. Εκείνοι όμως (οι γερμανοί) μπήκανε μέσα, ρίξανε κάτω τη λάμπα με το πετρέλαιο και προσπάθησαν να το κάψουν…

Βρήκαμε τον Πρόεδρο του χωριού ξεκοιλιασμένο∙ ζούσε ακόμη αλλά δεν ήταν δυνατό να του προσφέρουμε καμία βοήθεια… Όλη τη νύχτα δεν ησυχάσαμε… Θυμάμαι πως άλλος είχε φορέσει γυναικεία ρούχα για να γλυτώσει, άλλος είχε ανεβεί στη σκεπή, άλλος είχε καταφύγει στα βράχια…

Δεν ξέραμε ακόμη πού τους είχανε εκτελέσει… Το πρωί ξεκινήσαμε να ψάχνουμε. Πήγαμε στην Αγία Παρασκευή. Τι να δούμε… Στρώμα τα πτώματα… Υπήρχαν και δυο τραυματίες. Ένας δάσκαλος είχε χτυπηθεί στο σαγόνι∙ τον μετέφεραν οι χωριανοί πάνω στον ώμο, αλλά ήταν αργά.. Ένας άλλος, Φίλιππο Γκρίντζο τον έλεγαν, γλύτωσε, γιατί έπεσε πάνω του ένας σκοτωμένος και τον πλάκωσε. Σκάψαμε μόνες μας και τους θάψαμε…»

Μαρτυρία Έλλης Στεφανοπούλου-Γκρίντζου

Θύμα της τραγωδίας της Κερπινής

ΑΙΘΟΥΣΑ 4η - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΣΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

«…Είναι περίπου 10.30 π.μ. και αρχίζει να σκορπίζεται μαύρος καπνός. Στην πόλη ακούγονται πυροβολισμοί. Τους ρίχνουν για να πάρει φωτιά η σκόνη με την οποία ραντίζουν τα σπίτια για να καίγονται ευκολότερα. Όπου κι αν αγνάντευες, φλόγες και καπνοί. Καπνοί, κρότοι και λεηλασίες. Σπίτια, μαγαζιά, δημόσια καταστήματα, καλύβες κι αχυρώνες, εκκλησίες, περιουσίες, μόχθοι και ιδρώτες χρόνων και χρόνων, μετά τη λεηλασία κατατρώγονται αλύπητα από μια κοκκινόμαυρη απέραντη φωτιά….

Ο πρώτος γερμανός, που με έσυρε, πράγματι ξεγελάστηκε. Νόμισε, πως ήμουν σκοτωμένος και με φιλοδώρησε με μια κλωτσιά φεύγοντας. Μετά ήλθε και δεύτερος στρατιώτης. Πίστευα, πως θα γινόταν το ίδιο και μ' αυτόν. Με το πρώτο τίναγμα του πρώτου βγήκε από την τσέπη μου το χρυσό μου ρολόι, που του γυάλισε στα μάτια. Το έπιασε δύο—τρεις φορές στα χέρια και συγχρόνως κοίταζε γύρω του και τους άλλους. Φαίνεται, πως τους απαγόρευαν να ληστεύουν τους νεκρούς, και φοβόταν, μήπως τον ιδή κανένας αξιωματικός. Το ρολόι τον θάμπωνε στα μάτια και ερωτοτροπούσε μαζί του. Μια το έπαιρνε και μια το άφηνε.

Τελικά δεν μπόρεσα να κρατήσω άλλο την αναπνοή μου και ανάσανα. Τότε με πυροβόλησε με το πιστόλι του στο λαιμό και έφυγε αμέσως».

Γεώργιος Γεωργαντάς (Διασωθείς)

ΑΙΘΟΥΣΑ 5η - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΧΩΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ (ΤΟ ΠΑΝΘΕΟΝ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ ΗΡΩΩΝ- Η ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ)

«Έχασα τον άντρα μου τον Νίκο και τα τρία μου παλικάρια, τον Αντώνη, τον Γιώργη και τον Χρίστο μου. Κι έμεινα μόνη κι απροστάτευτη με τα πέντε ορφανά μου…»

Αντιόπη Χονδρονικόλα.

«Είχα τέσσερα αδέρφια... Πάω πάνω και βρίσκω τον αδερφό μου τον έναν, τον Νίκο. Το μισό κεφάλι μπροστά, το μισό πίσω να καίγεται... Κάνω παραπέρα και βρίσω τον Χρήστο. Πεθαμένο κι εκείνον, μ’ όλη την κοιλιά του απέξω. Βρίσκω τον Αλέξη∙ ήταν χτυπημένος στην καρδιά κι έβγαζε αίμα. Βρίσκω τον Δημήτρη∙ τα χέρια του κομμένα βόγκαγε. Κάνω παραπέρα και βρίσκω τον πατέρα μου. Ήταν όλο το πρόσωπό του φευγάτο…Φρίκη…θρήνος…δάκρυα…»

Τρισεύγενη Φερλελή-Ρεκούτη

ΠΡΟΑΥΛΙΟ - ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΑΥΛΙΟΥ

Η σύνθεση με τίτλο «ΟΧΙ ΑΛΛΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ», έργο του γλύπτη Νίκου Δημόπουλου, στο προαύλιο του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Είναι δωρεά της οικ. Ανδρέα Βαρελόπουλου. Απεικονίζει μια γυναίκα να σύρει τον εκτελεσθέντα-νεκρό άνδρα της υπό το γεμάτο πόνο βλέμμα των παιδιών τους.

Link: youtube.com

Πηγή: Ιστοσελίδα για το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Link Πηγής: dmko.gr